- نظام الملک (پسرانه)
باعث نظم و سرزمین، نام وزیر معروف سلجوقیان در قرن پنجم
معنی نظام الملک - جستجوی لغت در جدول جو
- نظام الملک (نِ مُلْ مُ)
محمد بن محمد، ملقب به نظام الملک و صدرالدین، وزیر قلج طمغاج خان و ممدوح شمس طبسی شاعر است، عوفی که در سال 597 هجری قمری به سمرقند گذشته است از ادب پروری این وزیر تمجیدی کرده است. رجوع به لباب الالباب چ نفیسی ص 173 و 607 شود
محمود بن مظفر بن ابی توبه، مکنی به ابوالقاسم و ملقب به نصیرالدین و نظام الملک، وزیر سلطان سنجر سلجوقی است، وی از 521 تا 526 هجری قمری منصب وزارت داشت. رجوع به نصیرالدین، محمود شود
حسن بن محمد الدهستانی، مکنی به ابومحمد و ملقب به نظام الملک از وزیران سلطان طغرل بیگ سلجوقی است. رجوع به راحهالصدور راوندی حاشیۀ ص 98 و الکامل ابن اثیر ذیل حوادث سال 436 شود
چن قلیچ خان بن غازی فیروزجنگ مشهور وملقب به نظام الملک آصف جاه، مؤسس سلسلۀ نظام حیدرآباد وی به سال 1161 درگذشت. (از قاموس الاعلام ج 6)
محمود بن مظفر بن ابی توبه، مکنی به ابوالقاسم و ملقب به نصیرالدین و نظام الملک، وزیر سلطان سنجر سلجوقی است، وی از 521 تا 526 هجری قمری منصب وزارت داشت. رجوع به نصیرالدین، محمود شود
حسن بن محمد الدهستانی، مکنی به ابومحمد و ملقب به نظام الملک از وزیران سلطان طغرل بیگ سلجوقی است. رجوع به راحهالصدور راوندی حاشیۀ ص 98 و الکامل ابن اثیر ذیل حوادث سال 436 شود
چن قلیچ خان بن غازی فیروزجنگ مشهور وملقب به نظام الملک آصف جاه، مؤسس سلسلۀ نظام حیدرآباد وی به سال 1161 درگذشت. (از قاموس الاعلام ج 6)
پیشنهاد واژه بر اساس جستجوی شما
(پسرانه)
فرهنگ نامهای ایرانی
آنکه موجب استحکام و استواری سرزمین است، لقب کلانتر فارس در زمان فتحعلی شاه قاجار
(ظِ مُلْ مُ)
لغت نامه دهخدا
جهانگیر خان (میرزا...) بن محب علی حسینی مرندی. از رجال قرن اخیر ایران است، وی مدتی عهده دار سفارت ایران در بغداد بود و ’مقداری از طرف جام خراسان که متنازع فیه ایران و افغان بود و هم چنین قریب به بیست فرسخ از حدود کردستان را که قبلا در تحت استیلای غاصبانۀ عثمانیها بود به اتکال مدارک رسمی متقنه از چنگال خصم مستخلص و به خاک ایران ملحق نمود’. او راست: 1- ترجمه فارسی خطب نهج البلاغه. 2- تفسیر سورهالعصر به فارسی. 3- دیوان شعر. 4- لوایح سرحدیه در محاکمات مربوط به تعیین حدود ایران و عثمانی. 5- منظومۀ عهدنامۀ حضرت امیر که به مالک اشتر نوشته است. 6- منظومۀ وصایای نبویه به حضرت علی و نیز چهار جلد سفرنامه مشتمل بر گزارش سفرهائی که مؤلف به اسلامبول و بغداد و کابل و موصل کرده است. وی به سال 1352 هجری قمری درگذشت. در شعر به ضیائی تخلص می کرد. رجوع به ریحانهالادب ج 4 ص 159 شود
(نِ مُلْ مُ)
لغت نامه دهخدا
مسعود بن علی هروی، ملقب به شمس الدین و نظام الملک وزیر سلطان تکش خوارزمشاه است. وی به سال 596 هجری قمری به اشارت خوارزمشاه به دست فدائیان اسماعیلیه در خوارزم کشته شد. رجوع به تاریخ ادبیات در ایران، دکترصفا ج 2 ص 974 و الکامل ابن اثیر، ذیل حوادث سال 596 و تاریخ جهانگشای جوینی ج 2 ص 45 و راحهالصدور راوندی، متن و حاشیه ص 399 و لباب الالباب چ نفیسی ص 594 شود
(نِ مُلْ مُ کِ)
لغت نامه دهخدا
خواجه نظام الملک طوسی، حسن بن ابوالحسن علی بن اسحاق بن عباس طوسی، مکنی به ابوعلی، و ملقب به سیدالوزراء و قوام الدین و رضی امیرالمؤمنین و مشهور به خواجه نظام الملک طوسی دانشمند و نویسندۀ قرن پنجم و وزیر نامدار ملکشاه سلجوقی است. وی به سال 408 یا 410 در قریۀ نوغان از قرای رادکان طوس ولادت یافت پدرش از جانب سوری بن المعتز عامل طوس بود، وی در طوس قرآن را فراگرفت و در نشابور و مرو فقه شافعی را آموخت و در بلخ به خدمت دبیری ابوعلی بن شاذان درآمد، سپس با همین سمت نزد الب ارسلان رفت و چون الب ارسلان به جای پدر نشست و بر سراسر خراسان استیلا یافت، خواجه را به سال 451 به وزارت خود گماشت و چهار سال بعد که الب ارسلان به جای عم خود طغرل به پادشاهی رسید، خواجه نظام الملک هم جانشین عمیدالملک کندری شد و از این سال (445) تا سنه 485 با قدرت در منصب وزارت باقی بود، وی در طول سی سال وزارت نهایت لیاقت و کاردانی و قدرت خود را آشکار نمود مهام اموردولت سلجوقیان به دست کفایت او بود و در بسط قدرت سلجوقیان سهمی بسزا داشت، و سرانجام روزی که به سعایت مخالفان از وزارت معزول شد شیرازۀ نظم و قدرت دولت سلجوقی از هم گسست. خواجه اندکی بعد از عزل از مقام وزارت در راه بغداد به دست بوطاهر ارانی یکی از مریدان حسن صباح و فدائیان اسماعیلیه کشته شد (دهم رمضان 485) ، ملکشاه هم بیست روزی بیش پس از مرگ وی نپائید، و به قول امیر معزی:
رفت در یک مه به فردوس برین دستور پیر
شاه برنا از پی او رفت در ماه دگر
کرد ناگه عجز سلطان قهر یزدان آشکار
قهر یزدانی ببین و عجز سلطانی نگر.
وی وزیری توانا و کاردان و دانش پرور بود مذهب شافعی داشت و فقها و متصوفه را ارج نهاد و مدارس و خانقاههای بسیار در اکناف قلمرو دولت سلجوقی پی افکند، از آنجمله بود مدارس معتبری که به نام نظامیه در اصفهان و بصره و بلخ و بغداد ومرو و نیشابور و هرات و آمل و موصل تأسیس کرد و ماهانۀ مرتبی برای طلاب و اساتید آنجا اختصاص داد. گذشته از اینها، وی نویسندۀ چیره دستی بود، از تألیفات اوست: کتاب سیاستنامه یا سیرالموک یا پنجاه فصل که به نثر سلیس و جزیل و شیرینی در موضوعات گوناگون علم الاجتماع به اشارت و برای ملکشاه سلجوقی نگارش یافته است، دیگر، دستور الوزاره یا وصایای نظام الملک است که خطاب به فرزند خویش فخرالملک نظام الدین در ذکر شرایط وزارت و رموز سیاست نوشته است. (از تاریخ ادبیات در ایران، دکتر صفا ج 2 صص 904-908). و نیز رجوع به تاریخ تمدن اسلامی ج 3 ص 304 و تاریخ دوله آل سلجوق چ مصر و تاریخ گزیده ص 443 و تجارب السلف ص 266 و حبیب السیر ج 2 ص 494 و حوادث الجامعه ابن الفوطی ص 124 و دائره المعارف اسلامی ج 3 ص 404 و دستورالوزراء ص 149 و راحهالصدور ص 125 و طبقات الشافعیه سبکی ج 3 ص 137 و کامل ابن اثیر ج 8 ص 161 و آتشکدۀ آذر چ سادات ناصری ج 2 حاشیۀ ص 507 و 508 و راحهالصدور راوندی صص 125-135 شود
رفت در یک مه به فردوس برین دستور پیر
شاه برنا از پی او رفت در ماه دگر
کرد ناگه عجز سلطان قهر یزدان آشکار
قهر یزدانی ببین و عجز سلطانی نگر.
وی وزیری توانا و کاردان و دانش پرور بود مذهب شافعی داشت و فقها و متصوفه را ارج نهاد و مدارس و خانقاههای بسیار در اکناف قلمرو دولت سلجوقی پی افکند، از آنجمله بود مدارس معتبری که به نام نظامیه در اصفهان و بصره و بلخ و بغداد ومرو و نیشابور و هرات و آمل و موصل تأسیس کرد و ماهانۀ مرتبی برای طلاب و اساتید آنجا اختصاص داد. گذشته از اینها، وی نویسندۀ چیره دستی بود، از تألیفات اوست: کتاب سیاستنامه یا سیرالموک یا پنجاه فصل که به نثر سلیس و جزیل و شیرینی در موضوعات گوناگون علم الاجتماع به اشارت و برای ملکشاه سلجوقی نگارش یافته است، دیگر، دستور الوزاره یا وصایای نظام الملک است که خطاب به فرزند خویش فخرالملک نظام الدین در ذکر شرایط وزارت و رموز سیاست نوشته است. (از تاریخ ادبیات در ایران، دکتر صفا ج 2 صص 904-908). و نیز رجوع به تاریخ تمدن اسلامی ج 3 ص 304 و تاریخ دوله آل سلجوق چ مصر و تاریخ گزیده ص 443 و تجارب السلف ص 266 و حبیب السیر ج 2 ص 494 و حوادث الجامعه ابن الفوطی ص 124 و دائره المعارف اسلامی ج 3 ص 404 و دستورالوزراء ص 149 و راحهالصدور ص 125 و طبقات الشافعیه سبکی ج 3 ص 137 و کامل ابن اثیر ج 8 ص 161 و آتشکدۀ آذر چ سادات ناصری ج 2 حاشیۀ ص 507 و 508 و راحهالصدور راوندی صص 125-135 شود
ابن نظام الملک (خواجه...) یکی از وزرای سلجوقی است و ابوعبدالله کنیت او بوده است. (تجارب السلف ص 282) (رجال حبیب السیر ص 280)
(بُ زُ)
لغت نامه دهخدا
لقب خواجه نظام الملک. (تاج العروس از یادداشت دهخدا). لقب محدث جلیل نظام الملک حسن بن علی بن اسحاق بن عباس طوسی، مکنی به ابوعلی، صاحب نظامیۀ بغداد، متوفی در سنۀ 458 هجری قمری (یادداشت بخط دهخدا). رجوع به خواجه نظام الملک شود
(نِ مُلْ مُ)
لغت نامه دهخدا
احمد بن نظام الملک، مکنی به ابونصر، فرزند خواجه نظام الملک طوسی وزیرمعروف ملکشاه سلجوقی است، وی مدتی وزارت سلطان محمد بن ملکشاه داشت و عاقبت به روایت راوندی، سلطان وی را در ازای هشتصد هزار دینار به سیدابوهاشم رئیس همدان داد تا هرچه خواهد با او کند. رجوع به راحهالصدور راوندی صص 162-164 و الکامل ابن اثیر ج 10 ص 304 شود
(عَ)
لغت نامه دهخدا
ابن نظام الملک سعدالدین مسعود بن علی ابهری، ملقّب به صدرالدین. وزیر سلطان علاءالدین تکش. رجوع به صدرالدین علی شود
(عِ دُلْ مُ)
لغت نامه دهخدا
ابن نظام الملک. وی فرزند خواجه نظام الملک، وزیر ملک بوری برس بن الب ارسلان بود. بعد از فوت ملک شاه سلجوقی، خراسان دچاراغتشاش و اضطراب بود. و ملک ارسلان ارغون بن الب ارسلان به تدریج بر همه خراسان مسلط گشت و در این هنگام سلطنت سلجوقی برای برکیارق مسلم گردید. برکیارق، عم خود یعنی ملک بوری برس بن الب ارسلان را به امارت خراسان برگزید. و او این عمادالملک را به وزارت خویش منصوب کرد. اما ارغون به امارت برادر خویش تن درنداد و چندین جنگ بین دو برادر رخ داد و سرانجام ملک ارسلان ارغون بر برادر غلبه یافت و او را به قتل رساند و وزیر او عمادالملک را نیز بعد از آنکه سیصدهزار دینار مصادر کرده بود از میان برد. (از تاریخ ادبیات در ایران صفا ج 2 ص 13 و 63 از اخبارالدوله السلجوقیه و تاریخ ابن الاثیر، حوادث سالهای 489 و 490 و 493 و 494)
(نِ مُلْ مُ)
لغت نامه دهخدا
محمد بن صالح، ملقب به ناصرالدین و نظام الملک، وزیر سلطان محمد خوارزمشاه است، خوارزمشاه پس از عزل وزیر خود نظام الملک محمد بن بهاءالدین مسعود هروی، او را که ازغلامزادگان ترکان خاتون بود به اصرار ترکان خاتون به وزارت انتخاب کرد و چندی بعد به سال 614 وی را به علت بی کفایتی عزل کرد. رجوع به تاریخ مغول ص 47 شود
(صِ رُدْ دی)
لغت نامه دهخدا
طاهر بن فخرالملک بن خواجه نظام الملک، مکنی به ابوالفتح. وی پس از ابوالقاسم درگزینی به سال 528 به وزارت سلطان سنجر سلجوقی رسید وتا سال وفاتش (548) در این مقام باقی بود. رجوع به طاهر بن فخرالملک در این لغت نامه و نیز رجوع به غزالی نامه ص 309 و تجارب السلف ص 282 و دستورالوزراء ص 206 و تاریخ ادبیات ایران تألیف دکتر صفا ج 2 ص 63 شود
موجب نظم و سامان کشور، رئیس نظمیه رئیس پلیس (عهد ناصر الدسن شاه قاجار)، یا نظم الملکی. منصب نظم الملک: در این تاریخ مدیر مشار الیه خود دارای لقب نظم الاملکی و امتیاز امیرتومامی است